αγίασμα, το
Το αγιασμένο νερό, αλλά και ο ιερός χώρος απ’ όπου αναβλύζει το ιαματικό ύδωρ, το οποίο οι πιστοί πίνουν ή ραντίζονται με αυτό ή ακόμα λούζονται μέσα σε αυτό για να θεραπευτούν. Τα παλαιοχριστιανικά και βυζαντινά αγιάσματα μπορούν να διακριθούν σε αγιάσματα ενωμένα με τις φιάλες των βασιλικών, σε αγιάσματα με λουτρώνες, σε μαρτύρια με αγιάσματα και σε αυτοτελή αγιάσματα.

βακούφι, το
Ίδρυμα, κτήμα και μερικές φορές ακόμα και χρηματικό ποσό ή εισόδημα που προερχόταν από φορολογικά έσοδα, το οποίο θεωρούνταν αφιερωμένο σύμφωνα με τον ισλαμικό ιερό νόμο (σεριάτ) και είχε παραχωρηθεί για θρησκευτικούς και φιλανθρωπικούς σκοπούς.

δραγουμάνος του στόλου, ο
Αξίωμα της οθωμανικής διοίκησης στο οποίο χρησιμοποιούσε γλωσσομαθείς υπηκόους της, όπως σε όλες τις θέσεις δραγουμάνων (διερμηνέων). Ο δραγουμάνος του στόλου είχε την έδρα του στο Κεσίμ-πασά της Κωνσταντινούπολης, όπου βρισκόταν και η διοίκηση του στόλου. Εμπλεκόταν κυρίως σε υποθέσεις που αφορούσαν τα νησιά του Αιγαίου, αφού τα τελευταία ανήκαν στη δικαιοδοσία του καπουδάν-πασά. Ο πιο ονομαστός δραγουμάνος του στόλου ήταν ο Νικόλαος Μαυρογένης, ο οποίος έπειτα από τριακονταετή περίπου θητεία ανήλθε το 1785 στο αξίωμα του ηγεμόνα της Βλαχίας. Ο τελευταίος δραγουμάνος του στόλου Νικόλαος Μουρούζης δολοφονήθηκε το 1821, οπότε καταργήθηκε και το σχετικό αξίωμα.

καδής, ο
Αξίωμα που συνδύαζε δικαστικά, συμβολαιογραφικά και διοικητικά καθήκοντα. Ο καδής, που προέδρευε στο ιεροδικείο στην έδρα της διοικητικής περιφέρειας του καζά, καταχώριζε τις πράξεις που εξέδιδε, καθώς και όλα τα εισερχόμενα και εξερχόμενα έγγραφα, σε ειδικούς ιεροδικαστικούς κώδικες (σιτζίλ). Ως δικαστής ο καδής εφάρμοζε τον ιερό νόμο των μουσουλμάνων (σαρία), λαμβάνοντας υπόψη και το νόμο που εξέδιδαν οι σουλτάνοι (κανούν), όπως και το τοπικό εθιμικό δίκαιο (ερφ). Στο δικαστήριό του είχαν το δικαίωμα να προσφύγουν όλοι οι υπήκοοι ανεξαρτήτως θρησκεύματος. Παράλληλα, ο καδής είχε και διοικητικά καθήκοντα, τα οποία ασκούσε σε συνεργασία με τους διοικητικούς αξιωματούχους του καζά, όπως και αρμοδιότητες σχετικές με τη συλλογή των φόρων.

ποστέλνικος, ο
Αξίωμα των Παραδουνάβιων Ηγεμονιών, τα καθήκοντα του οποίου αντιστοιχούσαν γενικά σε αυτά του Υπουργού Εξωτερικών.

σχολική εφορεία, η
Η σχολική εφορεία αποτελούνταν από μέλη είτε εκλεγμένα από την κοινότητα είτε ορισμένα από επιτροπή, τα οποία είχαν υποχρέωσή τους να φροντίζουν για τη σωστή λειτουργία των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων.