δερβίσης, ο
Μέλος κάποιας από τις θρησκευτικές αδελφότητες του Ισλάμ που δίνουν έμφαση στην πνευματικότητα, τη μυστικιστική σχέση με το θείο και τη λιτή διαβίωση. Τα πιο γνωστά τάγματα δερβίσηδων στην Οθωμανική Αυτοκρατορία είναι οι μεβλεβήδες και οι μπεκτασήδες.
|
ιμάμης
Πνευματικός και θρησκευτικός ηγέτης στο πλαίσιο των ισλαμικών κοινοτήτων. Εκτελεί χρέη επικεφαλής του τζαμιού και ιεροκήρυκα. Στη σιιτική παράδοση ο όρος δηλώνει τον ηγέτη των πιστών χωρίς να διακρίνει ανάμεσα σε πνευματικές / θρησκευτικές και πολικοκοινωνικές αρμοδιότητες.
|
καδής, ο
Αξίωμα που συνδύαζε δικαστικά, συμβολαιογραφικά και διοικητικά καθήκοντα. Ο καδής, που προέδρευε στο ιεροδικείο στην έδρα της διοικητικής περιφέρειας του καζά, καταχώριζε τις πράξεις που εξέδιδε, καθώς και όλα τα εισερχόμενα και εξερχόμενα έγγραφα, σε ειδικούς ιεροδικαστικούς κώδικες (σιτζίλ). Ως δικαστής ο καδής εφάρμοζε τον ιερό νόμο των μουσουλμάνων (σαρία), λαμβάνοντας υπόψη και το νόμο που εξέδιδαν οι σουλτάνοι (κανούν), όπως και το τοπικό εθιμικό δίκαιο (ερφ). Στο δικαστήριό του είχαν το δικαίωμα να προσφύγουν όλοι οι υπήκοοι ανεξαρτήτως θρησκεύματος. Παράλληλα, ο καδής είχε και διοικητικά καθήκοντα, τα οποία ασκούσε σε συνεργασία με τους διοικητικούς αξιωματούχους του καζά, όπως και αρμοδιότητες σχετικές με τη συλλογή των φόρων.
|
μεντρεσές, ο
Ο θεσμός του μεντρεσέ (ιεροδιδασκαλείο) αποτελούσε την ανώτατη βαθμίδα της ισλαμικής εκπαίδευσης. Τα κύρια μαθήματα που διδάσκονταν στους νεαρούς μουσουλμάνους ήταν η ανάγνωση, η απομνημόνευση και η ερμηνεία του Κορανίου, το θρησκευτικό δίκαιο, η θεολογία, η φιλοσοφία κ.ά.
|
μουεζίνης
Μουσουλμάνος στην υπηρεσία ενός τζαμιού, ο οποίος απευθύνει ψάλλοντας από το μιναρέ την πρόσκληση προς τους πιστούς να συμμετάσχουν στην προσευχή.
|
ουλεμάς
«Γνώστης», απόφοιτος ιεροδιδασκαλείου, που μπορούσε να γίνει καθηγητής, ιεροδίκης (καδής), ερμηνευτής του ιερού νόμου (μουφτής), ιμάμης ή να αποκτήσει κάποιο άλλο θρησκευτικό αξίωμα.
|
σεϊχουλισλάμης
Ο ανώτατος ερμηνευτής του ιερού νόμου (μουφτής) της αυτοκρατορίας και επικεφαλής του σώματος των ουλεμάδων, οι αποφάσεις του οποίου είχαν δεσμευτική ισχύ.
|
φετβάς, ο
Γραπτή νομική γνωμοδότηση σε ζητήματα θρησκευτικού δικαίου που εκδίδεται από το μουφτή.
|